Þeir eru jafnan líflegir fyrstu þingdagarnir og óvenju ánægjulegur var gærdagurinn. Þá tilkynnti ríkisstjórnin um aðgerðir til lækkunar matvælaverðs en við í Samfylkingunni höfum sem kunnugt er verið að berja á þeim allt kjörtímabilið í því máli. Aftur og aftur höfum við flutt tillögur um lækkun matarskattsins og þeir fellt þær en láta nú loks undan. Hve skammt þeir ganga í vörugjöldum og tollum skapar þó vissa hættu á að lækkanirnar skili sér ekki í vöruverði og hefði verið betra að ganga hreint til verks eins og við lögðum til.

Hann háir mér lítið skipulagshæfileikinn en einhvern tímann í lok mánaðarins ná framkvæmdir okkar Þórhildar því stigi að við þurfum að flytja út. Ekki besti tíminn að búa í plastpoka í miðri prófkjörsbaráttu! En kannski er alveg eins gott að sofa bara á skrifstofunni, maður gerir í það minnsta lítið annað en að tala við fólk þessa dagana og fær margar skemmtilegar kveðjur. Þessa vísu fékk ég t.d. í póstinum en hún er sögð eftir Kolbein Högnason:

Vildi eg að félli á veginn þinn
vinargeisli tryggur.
Hamingjan leiði Helga minn
hvert sem gatan liggur.

Þessi grein birtist í Blaðinu, laugardaginn 30. september: 

Skipulögð fátækt í boði lífeyrissjóðanna

Eitt af því mikilvægasta sem tuttugasta öldin kenndi okkur í stjórnmálum er algjört og ævarandi getuleysi miðstýrðra skrifræðiskerfa til að færa okkur farsældina. Hversu margar og ítarlegar sem fimm ára áætlanir kerfisins um góða forsjá þess eru, stoðar það lítið því árangur og framfarir verða ekki til í möppum. En þó við höfum lært þetta eru ennþá til steinrunnin skrifræðisskrímsli sem eru svo þjökuð af reglugerðahaugum að það skiptir engu máli hve gott fólk þangað velst,

það eru allir löngu hættir að rata á þessum ruslahaugum reglugerðanna. Eitt skýrasta dæmi okkar um þetta nú er Tryggingastofnun ríkisins en þeir sem best þekkja til halda því fram að fyrir þrjátíu árum hafi enn verið einn maður sem skildi kerfið í TR.

Tryggjum jafna fátækt

Eins og algengt er um afturhaldssöm velferðakerfi er almannatryggingakerfi okkar ölmusukerfi. Viðhorfin til þess eru þannig miklu líkari viðhorfi til félagsmálaþjónustu sveitarfélaga en til tryggingafélaga og í þeim anda hafa ríkisstjórnarflokkarnir leikið lífeyrisþega, hvort sem er aldraða eða öryrkja. Meginatriði stjórnarstefnunnar verður þannig annars vegar að tryggja að ölmusuþegarnir njóti ekki sömu kaupmáttaraukningar og vinnandi fólk og hins vegar að tryggja með endalausu regluverki að allir verði ölmusuþegarnir örugglega jafn fátækir. Með tekjutengingum og öðrum ofursköttum á aldraða og öryrkja leggja stjórnarflokkarnir þannig hina dauðu hönd miðstýringarinnar á frumkvæði og framtak tugþúsunda landsmanna, engum til gagns eða gæfu.

Frelsum lífeyrishafa

Á fjölmörgum sviðum hefur okkur borið gæfu til að hverfa frá miðstýringunni og skapa í hennar stað fólki og fyrirtækjum almenn skilyrði til vaxtar og viðgangs. Þannig flytjum við hvert verkefnið á fætur öðru til sveitarfélaganna og þau aftur til fólks og félaga til að virkja frumkvæði. Við bárum líka gæfu til að létta vofu skrifræðismiðstýringarinnar af bankakerfinu og leystum með því úr læðingi ófyrirsjáanlega krafta. Með sama hætti eigum við að létta ofursköttum tekjuteningarkerfisins að mestu af öryrkjum og ellilífeyrisþegum og leyfa fólki einfaldlega að vinna og afla sér tekna. Það er einfaldlega nægur ávinningur að lífeyrishafar greiði skatta af slíkum tekjum, þó ekki sé verið að skerða bætur þeirra líka. Fyrir marga, ekki síst úr röðum öryrkja, er það líka mikilvægt fyrir heilsufar, andlegt og líkamlegt, að sinna einhverri vinnu, þó í litlu mæli sé. Hér er heldur ekki það víðtæka atvinnuleysi sem í mörgum öðrum löndum hefur orðið þess valdandi að menn vilja halda lífeyrishöfum frá vinnumarkaði.

Lágt leggjast lífeyrissjóðirnir

En í stað þess að frelsa lífeyrishafana hefur nú hópur lífeyrissjóða tileinkað sér nauðhyggju skipulegrar fátæktar og sett eftir á og óforsvarandi viðamiklar reglur til að tryggja að þeir öryrkjar sem í sjóðunum kunna að vera réttum megin við fátæktarmörk fái ekki greiðslur úr sjóðunum. Þannig eru þeir þessa dagana að svipta á þriðja þúsund öryrkja, sem flestir hafa 1-2 milljónir króna í árstekjur að meðaltali 20 þúsund króna bótagreiðslum á mánuði. Aðferðir lífeyrissjóðanna í þessari aðför að öryrkjum eru ekki aðeins ólögmætar heldur algjörlega siðlausar. Sú sérstaða sem íslensku lífeyrissjóðunum er sköpuð í lögum gerir strangar kröfur til þeirra um siðferði og samfélagsábyrgð sem óhætt er að fullyrða að þeir hafa fullkomlega brugðist í þessari aðför. Slík framganga hlýtur annað hvort að kalla á að athafnafrelsi þeirra sé að þessu leyti takmarkað í lögum, eða þá hitt að tími sé kominn til að leyfa fólki sjálfu að velja sér lífeyrissjóði eða sparnaðarleiðir með tryggingarvernd. Því ef lífeyrissjóðirnir fela ekki í sér raunverulega sjúkdóma og slysavernd, heldur koma aftan að félögum sínum í þeim efnum, þá er trúlega betra fyrir fólk að skipta við fagmenn á markaði en miðstýrða sjóði atvinnulífsins.

Í dag tilkynnti ég um framboð mitt með eftirfarandi tilkynningu:

Fréttatilkynning til fjölmiðla.

Í tilefni af prófkjöri Samfylkingarinnar í Reykjavík hef ég, Helgi Hjörvar alþingismaður, ákveðið að sækjast eftir fjórða sæti í sameiginlegu prófkjöri fyrir bæði Reykjavíkurkjördæmin, sem þýðir annað sæti framboðslistans í öðru Reykjavíkurkjördæmanna.

Fyrir liggur að í prófkjörinu sem fram fer hinn 11. nóvember nk. munu þau Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Össur Skarphéðinsson og Jóhanna Sigurðardóttir gefa kost á sér til endurkjörs og ákjósanlegt að með þeim veljist fulltrúi nýrrar kynslóðar í forystu íslenskra stjórnmála.

Þá er mikilvægt í kosningunum í vor að í forystusveitinni séu fulltrúar þeirra sem lögðust gegn Kárahnjúkavirkjun á sínum tíma til að undirstrika áherslu flokksins á hina nýju umhverfisstefnu Samfylkingarinnar.

Þá væri lögð áhersla á stefnu Samfylkingarinnar um jöfnuð og eflingu velferðarsamfélagsins með því að velja talsmann úr röðum öryrkja í framvarðarsveitina. Við þurfum ríkisstjórn fyrir venjulegt fólk á Íslandi, ekki síst fjölskyldufólk, og áríðandi er að Samfylkingin leggi þunga áherslu á reynslu þess og lífskjör í kosningabaráttunni, í umræðum um okurvexti, verðtryggingu og matvælaverð. Um leið er brýnt að Samfylkingin hafi í þeirri baráttu á að skipa reyndum og öflugum talsmönnum úr fjárlagaumræðunni á Alþingi og í efnahagsmálum yfirleitt.

Prófkjörið verður opið öllum stuðningsmönnum Samfylkingarinnar og mun skarta óvenju breiðum og öflugum hópi frambjóðenda úr röðum samþingmanna minna, úr sveitarstjórn, verkalýðshreyfingu, kvennabaráttu o.s.frv. Endurspeglar það ekki aðeins þann þrótt sem í flokknum býr heldur einnig þau sóknarfæri sem jafnaðarmenn sjá í kosningunum í vor. Ég skipaði við síðustu alþingiskosningar fjórða sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður og hef á Alþingi setið í fjárlaganefnd, félagsmálanefnd og iðnaðarnefnd f.h. flokksins og er þakklátur fyrir þá dýrmætu reynslu sem þetta kjörtímabil hefur fært mér.

Eftirfarandi grein birti ég í Fréttablaðinu á dögunum:

Örvæntingarfullur fjármálaráðherra

Á forsíðu Fréttablaðsins í dag gefur að líta yfirlýsingu fjármálaráðherra um að „verðbólguskotið“ sé á niðurleið. Tilefnið virðist vera að í einn mánuð hefur verðbólga lækkað frá fyrri mánuði. Þó er hún þrefalt hærri en verðbólgumarkmiðið og gefur ráðherranum fremur tilefni til að vera í felum en á forsíðum blaðanna. Skuldir meðalheimilis aukast um hátt í eina milljón króna á ári í þessu ástandi.

Í þokkabót lækkaði verðbólga ekki í síðasta mánuði heldur féllu útúr 12 mánaða viðmiðun miklar hækkanir haustið 2005. Í hálft þriðja ár hefur verðbólgan verið yfir markmiði. Aðeins fimm ár eru liðin síðan ríkisstjórnin missti síðast verðbólgu í tæp tíu prósent og kallar það „mjúka lendingu“. Verðbólgan hér er ekki skot heldur viðvarandi því ríkisstjórnin lætur reka á reiðanum og virðist ekki telja hana vandamál.

Vonandi mun verðbólgan hníga en því ræður fremur samdráttur á fasteignamarkaði en aðgerðir stjórnvalda. Alla fjármálaráðherratíð Árna Mathiesen hefur hún verið yfir markmiði  og engin ástæða til að fagna fyrr en markmiðinu er náð. Í miðjum ævintýralegum viðskiptahalla, mikilli verðbólgu og hæstu vöxtum í heimi er það hlutverk fjármálráðherra að vara við, en hella ekki olíu á eld óraunsærra væntinga. Við þær aðstæður er svo ekki síður áhyggjuefni forsíðu-uppsláttur sem minnir meira á auglýsingabækling Sjálfstæðisflokksins um efnahagsmál en á ábyrgan fjölmiðil.

Þetta hefur verið annasöm vika, enda fer saman að nú er prófkjör að hefjast og Alþingi kemur saman um mánaðarmót með tilheyrandi undirbúningi.

Þingflokkurinn fór í upphafi vikunnar í vinnuferð upp í Glym í Hvalfirði til að leggja línurnar fyrir veturinn og í gær funduðum við saman forystufólk í Reykjavík. Um kvöldið var svo félagsfundur þar sem kynnt var hin nýja umhverfisstefna Samfylkingarinnar sem ég segi betur frá hér á síðunni síðar.

Undirbúningur þingmála og prófkjörs hafa að öðru leyti einkennt vikuna en törnin hjá okkur í fjárlaganefnd hefst á mánudagsmorgun og stendur með linnulitlum fundum fram í desember. Ég náði þó að líta aðeins inn í Héraðsdóm í vikunni og fylgjast með stórmerkilegu máli sem Kjarvalsfólkið hefur höfðað gegn Reykjavíkurborg því ágreiningur er um eignarhald á hluta þeirra muna sem borgin tók við hjá Kjarval. Ekki er ljóst hvort þeir munir sem fjarlægðir voru úr vinnustofu hans og settir upp á Korpúlfsstaði voru teknir til geymslu hjá borginni eða eignar og engin gjafabréf eða afsöl eru til sannindamerkis um eignarhald borgarinnar, enn sem komið er.

Á forsíðu Fréttablaðsins í dag gefur að líta yfirlýsingu fjármálaráðherra um að „verðbólguskotið“ sé á niðurleið. Tilefnið virðist vera að í einn mánuð hefur verðbólga lækkað frá fyrri mánuði. Þó er hún þrefalt hærri en verðbólgumarkmiðið og gefur ráðherranum fremur tilefni til að vera í felum en á forsíðum blaðanna. Skuldir meðalheimilis aukast um hátt í eina milljón króna á ári í þessu ástandi.

Í þokkabót lækkaði verðbólga ekki í síðasta mánuði heldur féllu útúr 12 mánaða viðmiðun miklar hækkanir haustið 2005. Í hálft þriðja ár hefur verðbólgan verið yfir markmiði. Aðeins fimm ár eru liðin síðan ríkisstjórnin missti síðast verðbólgu í tæp tíu prósent og kallar það „mjúka lendingu“. Verðbólgan hér er ekki skot heldur viðvarandi því ríkisstjórnin lætur reka á reiðanum og virðist ekki telja hana vandamál.

Vonandi mun verðbólgan hníga en því ræður fremur samdráttur á fasteignamarkaði en aðgerðir stjórnvalda. Alla fjármálaráðherratíð Árna Mathiesen hefur hún verið yfir markmiði  og engin ástæða til að fagna fyrr en markmiðinu er náð. Í miðjum ævintýralegum viðskiptahalla, mikilli verðbólgu og hæstu vöxtum í heimi er það hlutverk fjármálráðherra að vara við, en hella ekki olíu á eld óraunsærra væntinga. Við þær aðstæður er svo ekki síður áhyggjuefni forsíðu-uppsláttur sem minnir meira á auglýsingabækling Sjálfstæðisflokksins um efnahagsmál en á ábyrgan fjölmiðil.

Björn Bjarnason dómsmálaráðherra hefur gert að umtalsefni tilraun tánings til að drepa mann sem hann gagngert kynntist á netinu í því augnamiði. Telur ráðherrann þetta dæmi um þær nýju hættur sem mæta þurfi með áherslum hans um nýjar lögreglusveitir, -deildir og rannsóknarheimildir. Er þó vandséð hvernig þeir tilburðir allir ættu að koma í veg fyrir slík tilvik. Þessa sömu daga fann sérsveit ráðherrans sér það verðuga viðfangsefni að kljást við unglinga í Skeifunni eftir eltingarleiki sumarsins við hóp mótmælenda. Og þrátt fyrir þetta gleðilega verkefnaleysi boðar ráðherrann að enn þurfi að auka við sérsveitir, stofna greiningardeild, leyniþjónustu og auka rannsóknar-heimildir lögreglu allt í nafni öryggis.

Öll viljum við búa við öryggi, en lögregluríkið er ekki leiðin að því. Öryggi okkar höfum við best tryggt með því að stuðla að jöfnuði í landinu og með öflugu velferðarkerfi sem ásamt góðri almennri löggæslu hefur gert Ísland öruggt samfélag. Þær þjóðir sem nálgast hafa viðfangsefnið úr sömu átt og Björn Bjarnason hafa hinsvegar flestar ratað í ógöngur og eru Bandaríkin skýrasta dæmið um það. Hvergi eru sérsveitirnar öflugri, leyniþjónusturnar og greiningar-deildirnar fleiri og engin önnur þjóð hefur t.d. nálgast eiturlyfjavandann sem hreina styrjöld (war on drugs) jafnvel með vopnuðum aðgerðum í öðrum ríkjum. Og óvíða er glæpatíðnin meiri og öryggisleysið, og fangelsin þó yfirfull.

Í stað þess að feta þær ógöngur ættu verkefni okkar að vera að styrkja almenna löggæslu, taka á ofbeldi gegn konum og þróa úrræði til að rjúfa vítahring síbrota, einkum með markvissum úrræðum fyrir unga afbrotamenn. En á þessum hversdagslegu verkefnum sumum er óverulegur áhugi. Fangelsismálin í svo fullkomnum ólestri að sumir kalla það glæpamannaframleiðslu ríkisins sem 19. aldar dýflisan við Skólavörðustíg er táknrænt dæmi um. Og vegna þess dæmis sem ráðherrann vísar til var athyglisvert þegar fréttaskýringarþátturinn Kompás benti á að í verslunum væri átölulítið verið að selja börnum undir aldri raðlimlestinga- og fjöldamorðingjaleiki, enda yfirvöldin upptekin við háleitari viðfangsefni en hversdagslegan veruleika okkar Íslendinga.

Gleðileg brottför hersins hefur svo enn aukið á lögregluríkishugmynd-irnar í því öryggisleysi sem nú hefur heltekið dómsmálaráðherrann. Þó er brottförin staðfesting þess að aldrei í sögu lýðveldisins hefur verið eins friðvænlegt í þessum heimshluta og til hvers segullinn sé hér þarf ekki lengur að spyrja. Það kann auðvitað að leiða til þess að hin almenna lögregla þurfi greiningardeild til samskipta við öryggis-stofnanir í öðrum löndum og gott væri að fá lög um þá leyniþjónustustarfsemi sem fram fer hjá Ríkislögreglustjóra en að hér þurfi að auka njósnir um borgarana af þessu tilefni er algjörlega fráleitt. Það er einfaldlega ekkert tilefni til að hætta þannig rétti okkar til einkalífs.

Hryðjuverkaógnin hefur auðvitað kallað á endurmat í öryggismálum. En nú þegar fimm ár eru liðin frá árásinni á Bandaríkin er tímabært að gera upp við ranghugmyndirnar sem af þeim spruttu. Viðbrögð okkar við breyttum heimi eiga ekki að vera að reisa lögreglumúra utan um líf okkar með öryggislögreglum, sérsveitum, leyniþjónustum og rannsóknarheimildum. Þá er alið á óttanum og þannig sigra hryðjuverkamennirnir því þeir vilja skapa okkur öryggisleysið og gera lögregluríkið að hlutskipti okkar. Hugmyndafræði hernaðarhyggjunnar liggur til grundvallar þessum tillögum um öryggisstofnanir og eftirlit, það er sama hugmyndafræði sömu manna og varð til þess að við sendum vopnaða sveit til Afganistan og áttum aðild að innrásinni í Írak. Það hernám hugarfarsins dregur ekki úr hættu á hryðjuverkum heldur eykur hana. Stríð Bandaríkjamanna gegn hryðjuverkum hefur nefnilega ratað í svipaðar ógöngur og stríð þeirra gegn eiturlyfjum, það hellir olíu á eld og skerpir vítahring átaka í stað þess að stuðla að friði. Það er tímabært að hafna þeim tindátaleik en auka öryggi okkar þvert á móti með því að treysta aftur gömlu gildin um friðsama þjóð, frelsi einstaklingsins og réttinn til einkalífs.

Vegna aðgerða lífeyrissjóðanna gegn öryrkjum leitaði Blaðið eftir viðbörgðum frá mér og birti í dag grein undir fyrirsögninni:

Skerðing örorkulífeyris:

Hneysklanlegt framferð og kolröng viðmiðun.

Þingmenn gagnrýna lífeyrissjóðina

Vilja að sjóðirnir endurskoði ákvörðun sína

Framganga lífeyrissjóðanna gagnvart öryrkjum er hneykslanleg og skólabókardæmi um það sem menn eiga ekki að gera að mati Helga Hjörvars, alþingismanns. Hann segir það ömurlegt að fátækasta fókið í landinu þurfi að standa í sífelldum málaferlum við ríki og eigin stéttarfélög. Lífeyrissjóðunum ber að endurskoða þær reiknireglur sem þeir nota til skerðingar á lífeyrisgreiðslum segir Ögmundur Jónasson, þingmaður.

Kolröng viðmiðun

„Lífeyrissjóðirnir hljóta að sjá að sér í þessu enda má þeim vera ljóst að þeir eru að vega að eigin undirstöðum,“ segir Helgi Hjörvar, alþingismaður. „Ef við erum ekki tryggð fyrir örorku í sameignarlífeyrissjóðum og þá hljótum við að spyrja hvort einhver ástæða sé til að starfrækja þá og hvort hver og einn eigi ekki að sinna sínum séreignasparnaði.“

Öryrkjabandalag Íslands undirbýr nú málsókn á hendur 14 lífeyrissjóðum í kjölfar ákvörðunar þeirra um að skerða og í sumum tilfellum fella niður lífeyrisgreiðslur til 2.500 öryrkja. Hefur bandalagið gagnrýnt lífeyrissjóðina fyrir að styðjast við neysluvísitölu í framreikningum á bótum en ekki lauanvísitölu. Þá krefst bandalagið þess að þeir falli frá ákvörðun sinni.

Sjóðirnir hafa hins vegar bent á að heildartekjur margra öryrkja hafi í raun hækkað eftir orkutap og því eigi þeir ekki legnur rétt á lífeyrisgreiðslum.

Helgi segir að með þessu séu sjóðirnir að svipta öryrkja einu voninni um að lyfta sér upp úr fátækt. Þá gagnrýnir hann ennfremur þær forsendur sem sjóðirnir styðjast við í sínum útreikningum. „Það er verið að taka kannski 20 þúsund króna greiðslu á mánuði af fólki sem hefur hverfandi tekjur með vægast sagt vafasömum reiknikúnstum þar sem greiðslur eru skertar á grundvelli kolrangrar vísitöluviðmiðunar.“

Þá bendir Helgi á að falli lífeyrissjóðirnir ekki frá ákvörðun sinni þurfi málið að koma til kasta Alþingis. „Það er ömurlegt að fátækasta fólkið í landinu þurfi að standa í sífelldum málaferlum. Ef ekki við ríkið þá við sín eigin stéttarfélög til að halda þeim litlu bótum sem það hefur. Falli sjóðirnir ekki frá ákvörðun sinni hlýtur Alþingi að þurfa fjalla um þessar skerðingar og skýra réttindi örorkulífeyrisþega í lífeyrissjóðskerfinu.“

Ber að endurskoða

Ögmundur Jónasson, alþingismaður, tekur undir orð Helga og segir óeðlilegt að framreikningur örorkubóta byggi á neysluvísitölu en ekki launavísitölu. „Lífeyrissjóðunum ber að endurskoða þær reiknireglur sem þeir styðjast við. Á undanförnum árum hafa almenn laun hækkað talsvert umfram neysuluvísitölu og það er því hætt við að öryrkjar dragist aftur úr launafólki.“

Þá segir Ögmundur mikilvægt að ríkið og lífeyrisjóðirnir hafi nánara samstarf sín á milli. „Allar breytingar á greiðslum Tryggingastofnunar eru iðulega ávísun á lífeyrissjóðina og öfug. Mér finnst því fráleitt annað en að ríkið og lífeyrissjóðirnir komi sér saman um að hafa miklu nánara samstarf sín á milli þannig að einn sé ekki að vísa á annan.“

Mannréttindasáttmáli Sameinuðu þjóðanna um réttindi öryrkja

Sáttmálinn styrkir stöðu fatlaðra

MANNRÉTTINDASÁTTMÁLI Sameinuðu þjóðanna (SÞ) um réttindi öryrkja mun styrkja réttarstöðu öryrkja hér á landi þó að Ísland þurfi ekki að breyta lögum eða reglum vegna gildistöku hans.

Morgunblaðið/Brynjar Gauti

Helgi Hjörvar

MANNRÉTTINDASÁTTMÁLI Sameinuðu þjóðanna (SÞ) um réttindi öryrkja mun styrkja réttarstöðu öryrkja hér á landi þó að Ísland þurfi ekki að breyta lögum eða reglum vegna gildistöku hans. Þetta segir Helgi Hjörvar alþingismaður en hann var í sendinefnd Íslands sem tók þátt í samningaviðræðum um sáttmálann.

Um er að ræða fyrsta mannréttindasáttmála 21. aldarinnar og tekur hann til 650 milljóna öryrkja um allan heim.

Í samtali við Morgunblaðið benti Helgi á að í hagsmunabaráttu fatlaðra hér á landi, m.a. í einstaka málaferlum, hefðu þeir haft stuðning af alþjóðlegum skuldbindingum Íslands.

Lagalega skuldbindandi

„Fram að þessu höfum við getað vísað í meginreglur Sameinuðu þjóðanna í málefnum fatlaðra sem hafa verið leiðbeinandi en ekki skuldbindandi. Að tveimur eða þremur árum liðnum mun þessi sáttmáli hafa lagalega skuldbindingu fyrir aðildarríki Sameinuðu þjóðanna og þar með eru vísanir í reglurnar sterkari en áður hefur verið. En langmesta réttarbótin er auðvitað fyrir íbúa þróunarlandanna því við Íslendingar erum að sjálfsögðu lánsamir að því leyti að við erum í hópi fremstu þjóða, hvað stöðu fatlaðra varðar,“ sagði hann.

Þá væru í sáttmálanum ákvæði um skýrslugjöf um stöðu mála í hverju landi og sérfræðingar færu yfir málin, gerðu athugasemdir og bentu á það sem betur mætti fara. „Við getum auðvitað fengið bæði gott aðhald og gagnlegar ábendingar í gegnum slíkt eftirlit eins og við höfum fengið í öðrum málaflokkum, svo sem varðandi stöðu barna og stöðu fangelsismála,“ bætti Helgi við.

Langur aðdragandi

Samþykkt sáttmálans hefur átt sér langan aðdraganda en að sögn Helga var það Bengt Lindqvist sem hafði frumkvæði að honum. Lindqvist var forystumaður í Sænska blindrafélaginu, þingmaður, um tíma félagsmálaráðherra Svía og umboðsmaður fatlaðra hjá SÞ. Árið 1994 hóf hann baráttu fyrir því að SÞ setti leiðbeinandi reglur um málefni fatlaðra með það takmark að þær yrðu að skuldbindandi sáttmála.

„Nú hillir undir að það takist. Það hefur verið mikið starf og flókið viðfangsefni að samræma skilning ólíkra þjóða og menningarheima á því hver staða fatlaðra á að vera,“ sagði Helgi. Hann telur sáttmálann ótrúlega framsækinn í því að tryggja fötluðum jafnrétti á við aðra og gangi í raun og veru lengra en hann hafði búist við. Það hafi líka komið honum á óvart að sáttmálinn var samþykktur samhljóða í nefndinni sem fjallaði um hann.

Sáttmálinn fer fyrir allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna í október og hann öðlast gildi þegar 2/3 hlutar aðildarþjóða hafa staðfest hann.

GREINARGERÐ Gríms Björnssonar, jarðeðlisfræðings, um Kárahnjúkavirkjun hefur vakið töluverða athygli að undanförnu, sérstaklega þar sem komið hefur í ljós að hún var merkt sem trúnaðarskjal þegar fjallað var um virkjunina á Alþingi – og var ekki tekin fyrir í umræðunni. Grímur sendi orkumálastjóra skýrslu sína í febrúar árið 2002 en hún var ekki gerð opinber fyrr en í janúar 2003 þegar Orkustofnun sendi náttúruverndarsamtökum og fjölmiðlum upplýsingarnar.

Eins og fram hefur komið hafði stjórn Landsvirkjunar ekki upplýsingar um greinargerðina þegar málið var til umfjöllunar á Alþingi og segir Helgi Hjörvar, þingmaður Samfylkingarinnar, sem sat í stjórn Landsvirkjunar á þeim tíma, að stjórnarmeðlimum hafi ekki verið kunnugt um greinargerðina fyrr en í nóvember árið 2002.

Þá hafði Helgi spurnir af því að fundað hafði verið um greinargerðina hjá Landsvirkjun með fulltrúum Orkustofnunar. Í kjölfarið óskaði hann eftir upplýsingum um fundinn og þau gögn sem honum tengdust. „Ég fékk þau gögn í lok nóvember en engin fundargerð hafði verið færð á fundinum. Ég gerði grein fyrir því á næsta stjórnarfundi Landsvirkjunar í desember að ég hefði spurst fyrir um fundinn og gerði athugasemdir við að ekki hefði verið gerð fundargerð,“ segir Helgi en nokkrum vikum síðar var greinargerðin send fjölmiðlum og varð hún hluti af opinberri umfjöllun.

Helgi sem sat í stjórn Landsvirkjunar sem fulltrúi Reykjavíkurlistans, segir að til hans kasta hafi komið að taka afstöðu til raforkusamningsins við Alcoa en þar hafi hann greitt atkvæði gegn samningnum, m.a. vegna þess að um hafi verið að ræða of litla arðsemi miðað við áhættuna sem í verkinu er fólgin.

Gerði forystumönnum R-lista grein fyrir niðurstöðu sinni

Spurður um hvort hann hafi látið forystumenn R-listans skýrsluna í té segir Helgi svo ekki vera. „En ég gerði auðvitað grein fyrir því að það væri mín niðurstaða, eftir að hafa kynnt mér öll gögn málsins, bæði um arðsemi og um framkvæmdina sjálfa, að ekki væri rétt að ráðast í þessa framkvæmd. Sem fulltrúi borgarinnar í stjórn Landsvirkjunar greiddi ég því atkvæði gegn framkvæmdinni og þegar þar var komið voru upplýsingarnar þegar orðnar opinberar,“ segir Helgi Hjörvar.