Nú hefur Sjálfstæðisflokkurinn stýrt Reykjavíkurborg um skeið eftir tólf ára samfellt áhrifaleysi í borgarmálum. Við þær aðstæður er nýr meirihluti oftast aðsópsmikill og kappsfullur að koma í framkvæmd þeim veigamiklu breytingum sem hann hefur svo lengi þráð. En það er ekki að sjá að hinn nýja meirihluta hafi langað til að gera neitt því hann hefur einfaldlega haldið áfram þá leið sem Reykjavíkurlistinn markaði.

Nýi meirihlutinn hefur að vísu týnt rusl í Breiðholtinu, skotið nokkra máva og horfið aftur til fortíðar með stofnun Leikskólaráðs, í algjörri andstöðu við hið góða starfsfólk leikskóla og að því er virðist til þess eins að fjölga bitlingum borgarfulltrúa. En þá er afrekaskráin líka upptalin.

Þetta dugleysi er ekki tilviljun. Það endurspeglar einfaldlega að hið samgróna bandalag afturhaldsaflanna í Framsóknar- og Sjálfstæðis-flokki hefur ekkert erindi lengur í íslenskum stjórnmálum, ekki einu sinni þar sem þeir um árabil hafa engu ráðið. Ennþá átakanlegra er þetta erindisleysi þó orðið eftir tólf ára valdasetu í landsstjórninni þar sem mörg ár eru liðin síðan einhverjum datt síðast í hug eitthvert framfaramál.

Varnarlaus Sjálfstæðisflokkur

Þetta dáðleysi sjáum við kannski best í varnarmálunum. Þar urðu stjórnarflokkarnir svo hræddir við breytingar að þeir ákváðu að leyna þjóðina því fyrir síðustu kosningar að herinn væri á förum. Samkvæmt yfirlýsingum þingflokksformanns Framsóknarflokksin var svo þetta ráðaleysi helsta ástæða þess að ríkisstjórnin lýsti yfir stuðningi við innrásarstríð í Írak, einhverja verstu ákvörðun sem tekin hefur verið í utanríkismálum í okkar nafni og þvert á sérstöðu okkar sem herlausrar friðsamrar þjóðar. Íraksmálið var dæmigert um mistök sem stefnulaus stjórnvöld gera þegar þau rekur undan veðri og vindum. Hlýtur að vera enn sárara þegar í ljós kemur að Bandaríkjamenn meta þann stuðning í engu og fara bara samt.

Og nú er landið okkar loftvarnarlaust því þoturnar eru farnar. Og samkvæmt yfirlýsingum ríkisstjórnarinnar átti þá varnarsamstarfinu við Bandaríkin að vera lokið. En sú yfirlýsing er fokin út í vindinn og enn er haldið áfram einhverjum viðræðum sem enginn veit að hverju eiga að stefna, nema kannski að biðja Bandaríkin að skilja nú eitthvað eftir eða halda áfram að borga eitthvað svolítið.

Eftir nokkrar vikur verður herinn farinn og enginn veit hvað Sjálfstæðis-flokkurinn hyggst fyrir í öryggismálum þjóðarinnar.

Agalaus Sjálfstæðisflokkur

Rétt eins og Sjálfstæðisflokkurinn berst fyrir því að halda í her sem er farinn  virðist erindi hans helst vera orðið einmitt það að halda í það sem farið er eða fara ber, eins og verðtryggingin, krónan og landbúnaðarkerfið eru góð dæmi um. Eftir að hafa setið lengi að völdum hefur hann snúist í vörn fyrir fortíðina og boðar ekki lengur nýjungar fyrir framtíðina.

Ein sterkasta birtingarmynd erindisleysis er agaleysið því þegar menn hafa setið of lengi að völdum glata þeir viljanum sem þarf til aðhalds. Efnahagsmálin vitna um agaleysið í gengissveiflunum, ofurvöxtunum og verðbólgunni. Ríkisendurskoðun og stjórnarþingmenn játa agaleysið í ríkisfjármálunum þessa dagana þar sem keyrt er framúr lögum um átta þúsund milljónir á ári hverju. Sú lausaganga í ríkissjóð hefur með öðru leitt til sjálfvirkrar þenslu ríkisútgjalda einmitt þegar aðhalds var þörf. Þegar draga þurfti úr neyslu jós Sjálfstæðisflokkurinn út skattalækkunum fyrir eigna- og hátekjufólk og þegar draga þurfti úr væntingum talaði hann um góðæri.

Það er löngu tímabært að binda endi á þetta erindis- og agaleysi og fela sterkri stjórn undir forystu jafnaðarmanna að endurheimta hér stöðugleika efnahagslega og félagslega. Sá nýi meirihluti í ríkisstjórn verður ólíkt starfsamari en íhaldsmeirihlutinn í borginni, enda blasa verkefnin við í daglegu lífi venjulegs fólks sem taka þarf á allt frá vöxtum að vöruverði.

LÍKT og á vakningarsamkomu hafa forystumenn ríkisstjórnarinnar fallið fram síðustu vikur og játað mistök sín í ríkisfjármálum, aga og aðhaldsleysi og að hafa gripið allt of seint til aðgerða vegna þenslunnar. Hið síðasttalda kenndi fjármálaráðherra þó Hagstofunni því hún hafi ekki reiknað þensluna rétt! Blasti hún þó við hverjum manni og hirti ríkisstjórnin í engu um gagnrýni innlendra og erlendra greiningardeilda fremur en ábendingar okkar í stjórnarandstöðunni.

Þegar nú venjulegt fólk og fyrirtæki þurfa að þola hæstu vexti í heimi og verðbólgu margfalt hærri en jafnvel eigin markmið stjórnvalda þá er auðvitað gott að játningarnar liggi fyrir. Þær munu eflaust hjálpa kjósendum við að fella dóm í vor.

Árum saman hafa fjárlög verið notuð meira til áróðurs um góðæri en til fjárstýringar ríkisins og er munurinn á glansmynd frumvarpsins og niðurstöðu tugir milljarða og ýmis van- eða ofáætlað verulega á helming fjárlagaliða. Þetta virðingarleysi fyrir fjárlögum hefur leitt af sér lausagöngu í ríkissjóð og sjálfvirkan vöxt útgjalda meiri en nokkru sinni fyrr.

Þegar aðhalds var þörf dældi ríkisstjórnin fjármagni inn í hagkerfið, þegar aga var þörf þverbraut hún fjárlögin, þegar draga þurfti úr væntingum talaði hún um góðærið og þegar minnka þurfti neyslu og bruðl lækkaði hún skatta eigna- og hátekjufólks. Hún hefur skellt skollaeyrum við ábendingum okkar og annarra og látið Seðlabankann að mestu einan um árarnar í efnahagsstjórninni. Enda kalla þeir verðbólgu og vexti eins og nú geisa „mjúka lendingu“. Eftir tólf ára stjórnarsetu er fullseint að iðrast korteri fyrir kosningar. Það er einfaldlega komið nóg af þessari óstjórn.

Þessar vikurnar leik ég Mörð Árnason í morgunsjónvarpinu á fimmtudögum í fjarveru hins eina sanna og í gærmorgun ræddum við Pétur Blöndal m.a. um ofurlaun, réttinn til að mótmæla og agaleysið í ríkisfjármálunum. Eins og lesendur þessarar síðu þekkja höfum við ítrekað bent á heimildarlausar framúrkeyrslur ráðuneyta og stofnanna sem brjóta einfaldlega í bága við stjórnarskránna og góða venju í opinberum rekstri, enda þekkist svona háttalag ekki í löndunum í kringum okkur. Þetta agaleysi hefur líka leitt til þess að fjárlagagerðin er óvönduð og stofnanir taka ekki mark á heimildum sínum og fara ýmist framúr, eða nýta ekki heimildir til að ráðast í verkefni sem Alþingi hefur falið þeim.

Við sjáum líka pólitískar áherslur í því hvar er vanáætlað og hvar ofáætlað, því það eru velferðarmálin sem vanáætlað er í en menn hafa ekki undan að eyða heimildunum í verklegum framkvæmdum s.s. vegagerð.

Hvimleiðast er þó að sjá ár eftir ár sömu aðilana í framúrkeyrslum, því það sýnir virðingarleysi gagnvart skattpeningum almennings og að ráðherrarnir eru ekki að taka alvarlega stjórnskipunarlög og heimildir Alþingis. Það er óhjákvæmilegt að fjárlaganefndin grípi hér inní og leiðrétti tillögur ríkisstjórnar til fjárlaga mun meir en verið hefur og geri kröfu um að þeir ráðherrar sem ekki virða lögin axli ábyrgð. Öðruvísi mun þetta ráðslag bara versna og versna. Við fulltrúar Samfylkingar í fjárlaganefnd höfum farið fram á sérstakan aukafund í fjárlaganefnd vegna þessara mála og verður hann haldinn á mánudag. Ég fékk gerða samantekt um frávik frá heimildum sl. fimm ár og það má sjá hér. Þar sést svart á hvítu að þessi stjórn er búin að sitja allt of lengi.

Hljóðbækur á netinu

Sumarið hefur annars ýmist farið í byggingarframkvæmdir vegna ómegðarinnar eða ýmsa stefnumörkunarvinnu sem Ingibjörg Sólrún hefur haft forystu um í sumar. Í tíu daga fórum við svo með stelpurnar í íbúð foreldra minna á Vesterbrogötu í Kaupmannahöfn, en þaðan er jafn stutt að ganga í Dýragarðinn og Tívolí og það leiddist stelpunum okkar ekki. Þegar ég hef lausa stund hef ég mikla unun af því að hlusta á bækur og í sumar fékk ég stafrænt tæki, lítið stærra en greiðslukort sem hægt er að hlaða bókum inná af netinu og hlusta á. Þar fer hljóðbókum ört fjölgandi og t.d. geturðu farið á edda.is og náð í nýjustu bók Steinunnar Sigurðardóttur eða á audible.com og valið úr úrvali erlendra bóka. Ég hvet alla til að prófa hljóðbækur því þó við sem ekki sjáum til lestrar notum þær af nauðsyn þá geta sjáandi haft mikið yndi af að hlusta á góðar bækur í bílnum, baðinu, þvottahúsinu eða í göngutúrnum því þessi aðferð hentar uppteknu nútímafólki mjög vel bæði til þess að njóta bókmennta og eins sem athvarf úr önnum dagsins.

Sáttmáli í málefnum fatlaðra

Í rúman áratug hefur verið unnið ötullega að réttindabaráttu fatlaðra á vettvagni Sameinuðu þjóðanna. 1994 gerðist Bengt Lindkvist, sem ég kynntist í norrænu samstarfi blindra, umboðsmaður fatlaðra hjá SÞ og þá voru samþykktar meginreglur í málefnum fatlaðra sem þjóðir heims eiga að taka mið af. Bengt var þingmaður og ráðherra í Svíþjóð og í forystu sænsku blindrasamtakanna. Í framhaldi af þessari vinnu hefur síðan verið unnið að samningum um sáttmála í málefnum fatlaðra sem hefði þá sambærilegt gildi og aðrir sáttmálar og mun án efa tryggja fötluðum víða um lönd verulegar réttarbætur ef af verður. Mér gefst kostur á því að sækja það sem við vonumst til að verði síðasta samningalotan nú í lok mánaðarins og ætla að reyna að miðla upplýsingum um viðræðurnar hér á síðunni.

Í tilefni af þjóðhátíðardegi Íslands, 17. júní, bað ég Gallup að kanna afstöðu þjóðarinnar til uppsagnar hins svokallaða „varnarsamnings“ við Bandaríkin. Mér hefur þótt lítill mannsbragur að framgöngu Geirs Haarde í viðræðum við Bandaríkin, fumkennt og fálmkennt allt og búið að kokgleypa stóru yfirlýsingarnar um uppsögn samningsins sem fyrirrennari hans Davíð Oddsson gaf út. Því lék mér forvitni á að vita hver afstaða þjóðarinnar væri í málinu og er skemmst frá því að segja að afgerandi meirihluti er fyrir uppsögn samningsins, en 53,8% eru frekar eða mjög hlynnt uppsögn, en aðeins 24,8% voru frekar eða mjög andvíg uppsögn eða ríflega tveir á móti einum. Þegar skoðaðir eru þeir sem eru mjög hlynntir eða mjög andvígir uppsögn eru skilin enn skarpari því þriðjungur svarenda er mjög hlynntur uppsögn meðan innan við tíundi hver er mjög andvígur. Þá vekur athygli að fleiri sjálfstæðismenn eru hlynntir uppsögn samningsins en andvígir, eða 41,5% meðan 37,8% eru andvíg. Eru þar með fleiri hlynntir uppsögn en andvígir í öllum flokkum þó sá munur sé trúlega innan skekkjumarka í Sjálfstæðisflokknum. Það var IMG Gallup sem framkvæmdi könnunina fyrir mig og var fjöldi svarenda 802, svörin voru greind eftir kyni, aldri, búsetu, fjölskyldutekjum, menntun og stjórnmálaskoðun. Til að skoða könnunina nánar geturðu smellt á hlekkinn hér að neðan. En meginniðurstöður voru þessar mjög hlynnt því að Íslendingar segi upp varnarsamningi við Bandaríkin voru 33,2%, frekar hlynnt voru 20,6%, hvorki né voru 21,3%, frekar andvíg voru 15,4% og mjög andvíg voru 9,4%.

Samfylkingin hefur kallað eftir því að virkjuð sé 7. grein samningsins sem setur í gang formlegt málamiðlunarferli sem lyktað getur með formlegri uppsögn samningsins. Það er auðvitað löngu tímabært að taka það skref enda ljóst að enginn áhugi er á því hjá þjóðinni að framlengja varnarsamningnum við Bandaríkin. Það er nauðsynlegt fyrir forsætisráðherra að vita þegar hann hittir fulltrúa bandaríska hersins hinn 7. júlí næstkomandi að þjóðin vill einfaldlega segja þessum samningi upp.

7. gr. Varnarsamningsins hljóðar svo:

Hvor ríkisstjórnin getur, hvenær sem er, að undanfarinni tilkynningu til hinnar ríkisstjórnarinnar, farið þess á leit við ráð Norður-Atlantshafsbandalagsins, að það endurskoði, hvort lengur þurfi á að halda framangreindri aðstöðu, og geri tillögur til beggja ríkisstjórnanna um það, hvort samningur þessi skuli gilda áfram. Ef slík málaleitan um endurskoðun leiðir ekki til þess, að ríkisstjórnirnar verði ásáttar innan sex mánaða, frá því að málaleitunin var borin fram, getur hvor ríkisstjórnin, hvenær sem er eftir það, sagt samningnum upp, og skal hann þá falla úr gildi tólf mánuðum síðar. Hvenær sem atburðir þeir verða, sem 5. og 6. gr. Norður-Atlantshafssamningsins tekur til, skal aðstaða sú, sem veitt er með samningi þessum, látin í té á sama hátt. Meðan aðstaðan er eigi notuð til hernaðarþarfa, mun Ísland annað hvort sjálft sjá um nauðsynlegt viðhald á mannvirkjum og útbúnaði eða heimila Bandaríkjunum að annast það

Skýrslan er hér

Það vekur athygli að aðalforstjóri Alcoa hefur kosið að fjalla opinberlega um orkuverð hjá Landsvirkjun í brasilískum fjölmiðlum. Þar er eftir honum haft að á Íslandi greiði hann ekki nema helming þess raforkuverðs sem hann er krafinn um í Brasilíu. Þessar yfirlýsingar koma á óvart þegar litið er til þess að trúnaður var um verðið í samningunum. Það er hinsvegar fagnaðarefni að sá trúnaður hafi verið rofinn af Alcoa, því það á auðvitað ekki að vera leyndarmál gagnvart Íslendingum hvert orkuverðið er í stærstu framkvæmd Íslands-sögunnar, þó aðrir minni samningar hafi til þessa verið taldir til viðskiptaleyndarmála.

Eftir að Alcoa hefur, að því er virðist, rofið trúnað um orkuverðið hlýtur Landsvirkjun að krefjast þess að það verði gert opinbert. Stjórnendur hennar koma auðvitað mjög illa út þegar alþjóðlegur viðskiptamógúll einsog aðalforstjóri Alcoa segir þá ná helmingi lægri orkuverðum en menn gera í suður Ameríku og geta varla setið undir því. Sem kunnugt er greiddi ég einn stjórnarmanna atkvæði gegn þessum samningum, en ég held að það sé nú orðið mikið hagsmunamál þeirra sem fyrir samningunum stóðu að þeir verði gerðir opinberir og hyggst ég þess vegna leggja það til á næsta stjórnarfundi Landsvirkjunar síðar í þessum mánuði.

Upplausn í ríkisstjórn

Ef hægt væri að finna til samúðar með Framsóknarflokknum hefði maður fundið ríkulega til hennar undanfarna daga. Eftir að hafa þjónað undir Sjálfstæðisflokkinn í nær tólf ár er flokkurinn að engu orðinn, eins og augljóst var að verða myndi og hent hefur alla þjónustuflokka Sjálfstæðisflokksins til þessa. Árum saman blekktu Framsóknarmenn sig með því að þeir næðu sér alltaf upp í kosningum en mættu í þessum sveitarstjórnarkosningum þeim kalda veruleika að það er ekki hægt að plata alla alltaf, þrátt fyrir allar auglýsingarnar.

Afsögn Halldórs sýnir okkur líka að þó menn efist stundum um lýðræðið okkar þá virkar það þó hægt fari. Þannig hlaupa menn ekki til og segja af sér þegar þeir gera grundvallarmistök eins og að gera okkur aðila að ólögmætum stríðsaðgerðum í Írak. En þeir sem þannig fara gegn vilja þjóðarinnar neyðast nú samt til að hætta „af sjálfsdáðum“ þó síðar sé.

Geir Haarde verður nú þriðji forsætisráðherrann á jafnmörgum árum og útlit fyrir að jafn oft verði skipt í ýmsum lykilráðuneytum. Slíkur hringlandaháttur er birtingarmynd á óstarfhæfri ríkisstjórn enda er hún ófær um að taka á öllum helstu málum, s.s. efnahagsmálum, varnarmálum og vandanum í velferðarkerfinu. Hreinlegast væri auðvitað að kjósa bara strax og freista þess að koma á festu til fjögurra ára í landsstjórninni, en vísast eru stjórnarflokkarnir of hræddir til þess að fara í kosningar.

Álitshafar éta það nú upp hver eftir öðrum að fylgi Sjálfstæðisflokks hafi aukist mikið við að losna við Davíð Oddsson og sókn hans sé mikil inná miðjuna. Þetta er ljótur leikur þegar menn vita að seðlabankastjóri getur ekki varið hendur sínar og helsti talsmaður hans múlbundinn í Hæstarétti. Þessar túlkanir, sem bersýnilega eru að undirlagi Geirs Haarde og félaga, eru ekki aðeins ósanngjarnar gagnvart Davíð  heldur beinlínis rangar.

Allir sem eitthvað þekkja til stjórnmála vita að þar er reikningsárið kjörtímabilið og þróun er borin saman frá einu kjörtímabili til annars. Í áreiðanlegri 6000 manna könnun Gallup í janúar mældist Sjálfstæðisflokkurinn með rúmlega 42% fylgi. Í sama mánuði 2002 mældist hann með sama fyli hjá sama könnunarfyrirtæki. VG og Framsókn mælast nú með tæplega 2-3% minna fylgi hvor en þá, en breyting Frjálslyndra er innan skekkjumarka, eða lækkun um 1%. Eina verulega breytingin er að fylgi Samfylkingar er nú 27% en var þá aðeins 20% og er þannig þriðjungi meira. Allir vita svo að sterk staða Samfylkingar í sveitarstjórnarmálum, glæsileg prókjör o.fl. mun auka fylgi hennar frameftir árinu með sama hætti og 2002.

Þegar fylgisbreytingar milli mánaða verða ímyndunarafli manna efni til dramatískra kenninga um ris og hnig í stjórnmálum er það yfirleitt til marks um að þeir hafi of lítið fyrir stafni hvunndags og leiðist fréttaleysið í littlum bæ.

Saga mannkyns sýnir að hættulegustu menn sögunnar eru handhafar sannleikans. Þeir eru til á öllum öldum, í flestum trúarbrögðum, kynþáttum og stjórnmálahreyfingum. Þessir umboðsmenn sannleikans verða hættulegir þegar sjálfsupphafning þeirra nær því stigi að þá varðar ekki lengur um almennt siðferði og þeir taka án laga og réttar að dæma fólk og refsa í nafni sannleikans.

Eftir harmleikinn á Ísafirði virtist augljóst að margt það ágæta fólk sem á og vinnur fyrir DV myndi harma atburðinn, af augljósum ástæðum yfirfara og meta vinnubrögð í málinu og taka til endurskoðunar ritstjórnarstefnu blaðsins í ljósi atburðarins og viðbragða almennings.

Þess í stað kom Jónas Kristjánsson f.h. DV í Kastljós og sagði okkur að grundvallaratriðið væri SANNLEIKURINN; að munurinn á siðferði þeirra og okkar hinna væri að þeir byggðu sínar siðareglur á SANNLEIKANUM. Eftir að hafa sent aðstandendum hins látna samúðarkveðjur sagði ritstj. að þeir hefðu ekki orðið fyrir neinu. Það var eftir að hann  tilkynnti að í nafni sannleikans muni blaðið halda áfram réttarhaldi yfir hinum látna meðan líkið bíður kistulagningar. Óvenjuleg heift í garð hin látna en ritstj. neitaði þó að hafa fellt dóm yfir honum, um leið og hann fjallaði um þolendur gerða hans ítrekað án fyrirvara. Einkennilegust var þó sú afstaða ritstj. að þeir sem höfðu önnur sjónarmið en hann voru að kæfa og gera sakbitna pilta sem orðið höfðu fyrir hræðilegum glæp, þeir voru að innleiða tíma Steingríms Njálssonar, voru sósíalfasistar eða stjórnuðust af annarlegum hvötum.

Nú verður ritstj. að ráða sjálfsvirðingu sinni, en viðbrögð hans eru á ábyrgð eigenda og samstarfsmanna meðan hann er fulltrúi þeirra. Illt væri ef forherðing ritstj. gerði að engu ýmsa ágæta viðleitni samverkafólks hans og eigenda blaðsins. Þeir þættir í stefnu blaðsins um að gera ógæfu og einkamál almennra borgara að söluvöru og þó einkum hitt að taka sér dóms- og refsivald í glæpamálum þjónar ekki afkomu blaðsins, efni þess, starfsmönnum, hag eigendanna, lesendum, almennu siðferði né nokkrum öðrum hlut. Frá þeim stefnuþáttum sem engum eru til framdráttar hljóta menn að hverfa.

Gamla heimasíðan